بسمه تعالی

سیری در حکمت81 نهج البلاغه

گردآورنده: ماندانا علیزاده

«قِیمَهُ کُلٌّ امرِیٍ مَا یَحسُنُهُ»

«ارزش هر کس به مقدار دانایی و تخصص اوست.»

قیمت یک گوهر:

مسلما در دنیا هرچیز با توجه به توانایی هایی که دارد مورد ارزش گذاری و قیمت گذاری قرار می گیرد. انسان به عنوان اشرف مخلوقات، جایگاه خاصی در دنیا دارد و تعیین جایگاه و منزلت انسان در نظام هستی از نکات قابل توجه است. بی تردید انسان در سایه بهره مندی از عقل، هوش و درایت، جایگاه ممتاز ویژه ای دارد و اگر شخصی به گوهر وجودی خویش پی ببرد و آن را به درستی بشناسد، اعمال و رفتار خویش را با آن تطبیق داده و درنتیجه چنین شخصی قیمت پیدا می کند.

گاهی انسان سرشار از علوم و فنون مختلف است، ولی در عرصه عمل، ضعیف بوده و به دانسته های خود عمل نمی کند؛ چنین دانشی هیچ قیمتی ندارد. پس دانش و آگاهی هرچند ارزشمند است، ولی اگر به وادی عمل نرسد، به درد نمی خورد.

انسان، گوهر ارزشمند:

انسان، تجلیگاه آیات حق و خلاصه عالم وجود است. وقتی خدا، انسان را آفرید و روح الهی را در وی دمید، از خود به عنوان احسن الخالقین (نیکوترین آفریدگان) یاد کرد و فرمود:

«ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِين»؛«سپس نطفه را بصورت علقه [خون بسته‏]، و علقه را بصورت مضغه [چيزى شبيه گوشت جويده شده‏]، و مضغه را بصورت استخوانهايى درآورديم؛ و بر استخوانها گوشت پوشانديم؛ سپس آن را آفرينش تازه‏اى داديم؛ پس بزرگ است خدايى كه بهترين آفرينندگان است!» (مومنون/14)

شخصیت انسانی فراتر از شکم، شهوت، پست، مقام و اسارت در دام پرفریب دنیاست. انحراف به چپ و راست یا خارج شدن از صراط مستقیم با هر بها و بهانه ای که باشد، موجب عقب ماندن انسان از سعود به کمال انسانی است.

هنگامی که یک فرد یا یک جامعه، از امکانات و استعدادهای خود شناخت صحیحی ندارد، از نظر معرفتی و عملی نمی تواند از روی محاسبه منطقی با خویشتن رفتار کند؛ از این رو هدف گیری هایش بی اساس بوده و در نتیجه، اعمال او مبهم بوده و تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می گیرد. اگر جریان حیات فرد یا جامعه به این منوال باشد، نابودی آن حتمی است.

نتیجه گیری:

خداوند انسان را از پست ترین چیز به وجود آورده و از روح خود در وی دمیده و او را در زمین اشرف مخلوقات قرارداده است. ارزش ومقام هر انسانی به عمل صالح اوست و انسانی در نزد خداوند با ارزش تر و گرامی تر است که با تقواتر باشد؛ پس انسان با عمل صالح و تقوای الهی می تواند بهترین موجودات و مخلوقات الهی باشد. بنابراین انسان باید سعی کند که در تمام زندگی خود، بهترین فرد و نیکوکارترین باشد تا هم خود و هم جامعه را به رشد و کمال برساند.

منبع: درسنامه نهج البلاغه، انتشارات دارالعلم، چاپ اول، 1394